„Arheološka mapa severne Bačke“ razotkriva više stotina arheoloških nalazišta na ovom području

U vreme digitalizacije i primene novih metoda i tehnologija, u arheologiji se javila potreba za objedinjavanjem prikupljenih informacija, njihovom sistematizacijom i dopunom novim saznanjima, kako bi se dobila kompletna arheološka slika date oblasti. Da bi se tome doprinelo, na severu Bačke je 2017. godin pokrenut projekat Međuopštinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture Subotica – „Arheološka mapa severne Bačke“.

Projekat se odvija u više etapa i uz finansijsku podršku lokalnih samouprava koje su prepoznale značaj ovakvih aktivnosti, kao i Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, zahvaljujući čemu je pokrenuto sistematsko mapiranje arheoloških lokaliteta na severu Bačke.

“Na ovoj arheološkoj mapi uz Mali Iđoš našli su se i Bačka Topola i Subotica, ali i Kanjiža, Senta, Ada i Mol. Od 2017. do 2020. godine završeno je mapiranje oblasti teritorije opština Kanjiža, Senta, Ada i Mali Iđoš i do sada je u tim mestima zabeleženo preko 700 novih arheoloških lokaliteta“, kaže za Magločistač arheološkinja dr Neda Mirković-Marić, ističući da svako od ovih nalazišta predstavlja po jednu značajnu “kockicu” u slaganju slike istorije naših prostora.

Projekat u funkciji podizanja svesti o potrebi očuvanja arheološkog nasleđa

Prema rečima dr Nede Mirković-Marić, oblast severne Bačke je veoma bogata arheološkim lokalitetima i ima dugu istoriju arheoloških istraživanja. Dokumentacija, podaci i nalazi sa ovih istraživanja smešteni su u nekoliko institucija i delimično su publikovani. Za brojne koji to još nisu, u toku su aktivnosti koje će ih dovesti do tog krajnjeg cilja.

“Osim publikovanja, jedan od ciljeva svakako jeste i doprinos izradi buduće arheološke karte Vojvodine i Srbije, i digitalne arheološke karte Srbije, zatim evaluacija stanja postojećih lokaliteta, a prema tome i preduzimanje daljih koraka ka proglašenju i pravnoj zaštiti arheoloških nalazišta u severnoj Bačkoj”, ocenjuje Mirković-Marić, i dodaje:

“Takođe, na ovaj način se dobijaju nova saznanja o oblicima naseljavanja i životu ljudi u različitim periodima prošlosti. I na kraju, cilj projekta je i promocija arheologije i podizanje svesti o potrebi da se ovo nasleđe čuva, kao i uključivanje lokalne zajednice u čuvanje i održavanje arheoloških nalazišta njihovih oblasti”, zaključuje naša sagovornica.

U Bačkoj Topoli i Malom Iđošu po 90 arheoloških nalazišta

Na teritoriji opštine Mali Iđoš, pored nalazišta Templomrom, u okviru ovog projekta je detektovan dodatni broj arheološki bitnih nalazišta.

“U pitanju je skoro 90 arheoloških lokaliteta, koji mahom predstavljaju ostatke naselja iz perioda praistorije, odnosno neolita i bronzanog doba, zatim antike koji pripadaju materijalnoj kulturi Sarmata, kao i ostataka iz srednjeg veka”, kaže arheološkinja dr Mirković-Marić.

Pored zaštitnih arheoloških iskopavanja u Feketiću, dodaje ona, trenutno su u toku i zaštitna arheološka iskopavanja na lokalitetima Sekeljhalom i Budžak u Ludošu na trasi izgradnje produžetka distributivne gasne mreže u naselju Šupljak, koje pripada katastarkoj opštini Palić.

Osim toga, više arheoloških mesta mapirano je i u Bačkoj Topoli.

“U opštini Bačka Topola je mapiranje nalazišta započeto tokom prošle godine. Do sada su mapirana naselja Bajša, Panonija i južni deo Bačke Topole sa ukupno 86 arheološkiih lokaliteta. Terensko arheološko istraživanje u jesenjoj kampanji ove godine planirano je za period oktobar-decembar, a zbog velikog broja detektovanih lokaliteta sigurno će se nastaviti i sledeće godine”, najavljuje naša sagovornica.

Pored toga, očekuju se krajem godine i zaštitna iskopavanja na ukupno 2 kilometra preko 5 lokaliteta koji su ugroženi trasom projekta modernizacije pruge Beograd-državna granica. Jedan od lokaliteta na kojima će se vršiti zaštitna iskopavanja nalazi se u opštini Mali Iđoš, dok su ostala četiri u opštini Subotica.

“Mala škola arheologije”: Projekat kroz radionice uključio i decu u lokalnim zajednicama

Projekat „Arheološka mapa severne Bačke“ prate i radionice organizovane u osnovnim školama. “Mala škola arheologije” tako je do sada je održana u Kanjiži, Senti, Subotici, Bačkoj Topoli i Staroj Moravici.

U Osnovnoj školi „Stari Kovač Đula“ u Staroj Moravici, kao i u Osnovnoj školi “Nikola Tesla” iz Bačke Topole, učenici petih i šestih razreda upoznali su se sa arheologijom, značajnim arheološkim otkrićima u svetu i najbližoj okolini, radom arheologa i konzervatora.

“S obzirom na to da su najčešći nalazi prilikom arheoloških iskopavanja ulomci grnčarije, radionica je bila posvećena ovoj temi. Učenici su se upoznali sa ručnim tehnikama izrade grnčarije, kao i sa radom konzervatora, a zatim su praktično i sami pravili i spajali posude”, navodi arheološkinja dr Neda Mirković-Marić.

Radionice su vodili arheolozi i saradnice Međuopštinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture Subotica. Cilj ovih radionica, kao i samog projekta, jeste uključivanje lokalnih zajednica u rad, saradnja Zavoda i lokalne zajednice, ali i podizanje svesti o značaju i zajedničkoj brizi o arheološkom nasleđu.