Epidemiološkinja Dr Gordana Krtinić, foto: Magločistač (arhiva)
Epidemiološkinja u Opštoj bolnici Subotica, dr Gordana Krtinić, poslednjih godinu dana u potpunosti je posvećena borbi protiv korona virusa, i svakodnevno se tokom rada u Kovid jedinici suočava sa problemima i posledicama koje trpe pacijenti nakon preležane bolesti kovid-19. Ona u razgovoru za portal Magločistač kaže da su najčešći problemi zbog kojih se pacijenti javljaju lekarima plućne, kardiološke i neurološke komplikacije, kao i komplikacije kod hroničnih bolesnika i gojaznih osoba, dok se povećava i broj mladih i dece sa teškom kliničkom slikom.
Ona navodi da long covid, ili produženi kovid, može da potraje i nekoliko meseci nakon bolesti i da uglavnom od toga češće pate pacijenti koji su imali srednje tešku do tešku kliničku sliku, međutim, to stanje može da potraje i mesecima, pa i godinu dana nakon preležane bolesti.
„Znači, sa težim pneumonijama, većom zahvaćenosti plućnog parenhima, teškim pneumonijama i, naravno, uvek su glavni faktor one pridružene bolesti koje mogu da prate neku srednju ili stariju životnu dob, a to su hronična srčana oboljenja, kao što su pacijenti koji pate od povišenog krvnog pritiska, koji inače imaju hronična srčana oboljenja i srčane slabosti, stentovani pacijenti, postinfarktna stanja i pacijenti koji imaju druga hronična oboljenja tipa šećerne bolesti, gojaznost. Kod gojaznih pacijenata obično viđamo teže kliničke slike. Znači, sve ove hronične bolesti i hronične opstruktivne plućne bolesti i hronična plućna oboljenja koja su pacijenti imali, astma recimo, i pre kovida“, kaže dr Krtinić.
Kako navodi, sva ova oboljenja prvo uzrokuju to da se viđaju teže kliničke slike, znači da kod tih pacijenata, ukoliko nisu zaštićeni i nisu vakcinisani, obično dolazi do komplikacija i do razvoja teže kliničke slike, a samim tim, zbog produžene hospitalizacije i teške klinične slike, oni najčešće imaju produženo kovid stanje sa komplikacijama koje često viđaju.
„Najčešće komplikacije koje viđamo jesu trombo-embolijske komplikacije. Da li će se to desiti na plućima ili na srcu zavisi od toga gde se taj tromb, koji se stvori, praktično zadrži, odnosno stvori se potpuno začepljenje krvnog suda, pa tako najčešće viđamo plućne, srčane probleme, kao trombo-embolijske komplikacije u smislu infarkta miokarda, ali dosta često i neurološke probleme, u smislu moždanih insulta, odnosno moždanih infarkta. Sama bolest kovid dovodi i do jedne vrste „moždane magle“ koja dovodi do nekih neuroloških stanja koja su vrlo česta, a to je recimo konfuzija pacijenta. Pacijent se obično ne snalazi u prostoru, nekada priča nepovezano, različite su kliničke slike koje viđamo, ali se dešavaju zbog svih ovih promena na moždanim krvim sudovima“, objašnjava Krtinić.
Prema njenim rečima, najčešće se takve komplikacije vraćaju u prvih šest nedelja do dva meseca nakon preležane bolesti, međutim, te komplikacije se mogu desiti i nakon tri, četiri, pa i šest meseci.
„Znači, najčešće posle šest meseci, ukoliko je pacijent propisno praćen i ukoliko se pridržavao terapije koja mu je propisana, a to je najčešće kod pacijenata kod kojih postoje povišeni parametri zgrušavanja krvi, obavezno se daje anti-koagulantna terapija i dok su na hospitalnom lečenju i ona se nastavlja i prati i nakon otpusta iz bolnice. Preporuka je da duže vremena budu na anti-koagulantnoj terapiji, naravno, posle toga oni prelaze na oralnu terapiju, ali u svakom slučaju je bitno da što duže uzimaju tu terapiju, najmanje mesec i po do dva, da bi predupredili moguće komprikacije. To je nešto što viđamo najčešće“, kaže dr Krtinić.
Dodaje da pacijenti imaju najrazličitije komplikacije, ali su srećom većinom prolaznog karaktera, kao što su povećanje nekih transaminaza, u smislu da je napadnuta i jetra i bubrezi, pa svi parametri mogu da budu poremećeni jer virus ne napada samo pluća, već praktično može da ošteti i napadne svaki organ u telu, zato se to i zove jedan sistemski inflamatorni odgovor koji se dešava u našem organizmu nakon što se osoba zarazi kovidom.
„Tada dolazi do različitih oštećenja tkiva i organa i ona mogu nastati praktično na svakom organu, zbog toga se javlja jedna produžena malaksalost, ona produžena klinička slika hroničnog zamora gde se pacijenti ne samo zbog oštećenja pluća, koje može da bude i trajno i prolazno u smislu fibroznih promena na plućima nakon preležanih teških upala pluća, već i zbog jedne opšte iscrpljenosti i poststresnog stanja. Kod tako preležane teške bolesti pacijenti i nakon pola godine osećaju zamor, malaksalost, znojenje, noćno znojenje“, navodi Krtinić.
Doktorka kaže da u prethodna dva meseca imaju i mlađih pacijenata i dece sa težom kliničkom slikom.
“Svake nedelje primimo bar jedno do dvoje dece koja zahtevaju i bolničko lečenje zbog kovida. Primećujemo kod mlađih osoba teže kliničke slike i teže oblike pneumonije koje ranije kod tog mlađeg uzrasta nismo primećivali“, upozorava Krtinić.
Dodaje da do sada nisu imali decu koja su zahtevala kiseonik, ali da su imali nekoliko dece uzrasta do deset godina koja su zahtevala prebačaj u tercijarnu zdravstvenu ustanovu zbog drugih komplikacija.
Takođe, kod žena je primećeno pojačano opadanje kose, to se zove telogeni efluvijum koji je, kako kaže Krtinić, na sreću, prolaznog karaktera i javlja se ne zbog direktnog delovanja virusa, već upravo zbog tako teške kliničke slike.
“To je jedan ogroman stres za organizam kroz koji praktično svaki pacijent prolazi i nakon dva do tri meseca, kod negde oko 70 odsto žena, negde i muškaraca, primećeno je baš enormno opadanje kose koje traje nekoliko meseci i prolaznog je karaktera. Ono što može da se desi kao komplikacija kovida jeste oštećenje jetre u smislu da se kod pacijenata koji su bili u nekoj latentnoj fazi dijabetesa, odnosno šećerne bolesti, da se oboljenje aktivira, da imamo i, nažalost, i registrovan dijabetes tipa dva nakon preležanog kovida, ne tako često, ali su zabeleženi slučajevi“, navodi doktorka.
Po njenom mišljenju, svaka teška bolest, a tu spada i kovid, bez obzira na vrstu bolesti, narušava jedno određeno vreme naš imuni sistem i praktično organizam se koncentriše i kompletne snage fokusira na borbu protiv virusa.
„Dok traje bolest i nekoliko meseci posle bolesti su oslabljene odbrambene sposobnosti našeg organizma, pa su tako svakako ti ljudi koji su u nekoj rekonvalescentnoj fazi, jer pacijenti koje mi otpuštamo iz bolnice, oni su rekonvalescentni pacijenti, nalaze se u nekoj fazi oporavka, što ne znači da nisu izlečeni, ali za njihov oporavak i oporavak posle teže kliničke slike kovida apsolutno može da potraje i nekoliko meseci. To je vrlo individualno i zavisi od osobe do osobe, ali najčešće traje dva do tri meseca dok se osoba potpuno ne oporavi. Naravno, to zavisi i od drugih faktora, a to je starost pacijenta, a naravno da se mlađi pacijenti brže se oporavljaju. Hronični bolesnici i onkološki pacijenti koji već imaju neki od tumora koji se leče, koji su na hemoterapiji, imaće duži period oporavka nego jedna prethodno zdrava mlađa osoba“, kaže dr Krtinić.
Dr Gordana Krtinić kaže da je apsolutna preporuka da kao zemlja što pre stvorimo taj željeni vakcinalni obuhvat od sedamdeset odsto.
„To ne znači da osobe koje su vakcinisane ne mogu da se zaraze, a posebno se odnosi ova poruka i apel na one osobe koje nisu u potpunosti završile vakcinaciju. U tom periodu neko ko je dobio prvu dozu, pa čeka drugu dozu, ili je prošlo samo nekoliko dana od druge doze – ne smatra se zaštićenom osobom. Tek kada prođu tri nedelje od druge doze vakcine možemo reći da je osoba potpuno vakcinisana“, navodi Krtinić.
Dodaje da se u tom periodu dešavaju najčešće greške da se ljudi opuste i da ne koriste, odnosno ne pridržavaju se tih opštih mera i pravila koja smo već svi načuli.
„Zato je i preporuka da se kod pacijenata koji su preboleli kovid napravi minimum mesec dana pauze od oporavka, a onda je apsoultna preporuka da se ta osoba vakciniše. I posle kovida su registrovane reinfekcije, znači da je moguće da osoba oboli i više puta ukoliko ne stvori dovoljno antitela, tako da je vakcinacija apsolutno prepuručena i kod onih osoba koje su preležale kovid“, upozorava Krtinić.
Ona je apelovala na sve građane da se vakcinišu.
„To je moja preporuka kao epidemiologa. I ja sam vakcinisana potpuno, i dalje koristim masku, i dalje se pridržavam svih mera distance, higijene i dezinfekcije i korišćenja maske – bez obzira što sam vakcinisana“, zaključuje dr Krtinić.
Komentari odražavaju stavove njihovih autora, ne nužno i stavove redakcije portala Magločistač. Na našem sajtu biće objavljeni svi pristigli komentari, osim komentara koji sadrže govor mržnje, psovke i uvrede ili nisu u vezi sa temom članka koji se komentariše. Govor mržnje je definisan Zakonom o javnom informisanju i medijima, koji u članu 75. kaže: „Idejama, mišljenjem, odnosno informacijama, koje se objavljuju u medijima ne sme se podsticati diskriminacija, mržnja ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja nekoj rasi, veri, naciji, polu, zbog njihove seksualne opredeljenosti ili drugog ličnog svojstva, bez obzira na to da li je objavljivanjem učinjeno krivično delo”. Pre nego što budu objavljeni, komentari moraju biti odobreni od strane naših moderatora, pa vas molimo za malo strpljenja.