Svetski dan borbe protiv raka, 4. februar, u senci epidemije malignih oboljenja u Srbiji

Prema međunarodnom Kalendaru zdravlja, 4. februara se obeležava kao Svetski dan borbe protiv raka. Cilj ovogodišnje kampanje, koju je pokrenulo Međunarodno udruženje za borbu protiv raka, jeste smanjenje prepreka u pristupu preventivnim uslugama, dijagnostici, lečenju i nezi obolelih od raka.

Da je prevencija ključni mehanizam borbe protiv ove bolesti, poruka je koja se od strane stručnjaka šalje godinama unazad, a baš za preventivne preglede pacijenti su, zbog epidemije korona virusa, najviše ostali uskraćeni, pa se sve učestalije priča o zahuktavanju epidemije malignih obolenja.

Ovu procenu za Magločistač potvrđuje i predsednik Međuopštinskog društva za borbu protiv raka Bačka Topola – Mali Iđoš, dr Šandor Tot Išasegi.

Naime, preventivni pregledi su se u Bačkoj Topoli redovno organizovali od 2014. godine za ciljanu populaciju u vidu mamografskog skrininga raka dojke za žene, i tzv. FOB testa na rak debelog creva za muškarce.

Međutim, epidemija korona virusa je ove akcije zaustavila, kao i manifestacije poput karavana zdravlja koje su omogućavale različite vidove prevencije, dok su podaci o broju pregledanih za šestogodišnji period ostali nedostupni.

Centralna zdravstvena ustanova u bačkotopolskoj opštini je Dom zdravlja “Dr Janoš Hadži”, koji ima 15 ogranaka u vidu ambulanti po razuđenim selima, u kojima su određenim danima u nedelji stanovništvu dostupni lekari opšte prakse. Ukoliko kod pacijenta posumnjaju na malignitet, oni ga upućuju najpre u Dom zdravlja, gde se vrše ultrazvučni i rentgenski pregledi, kao i laboratorijske analize. Za svu dalju dijagnostiku pacijenti moraju biti upućeni iz lokalnog Doma zdravlja u Opštu bolnicu u Subotici, a na to se čeka.

Čeka se po mesec ili dva na termin za kontrolni ultrazvučni pregled i u Domu zdravlja ako se ne radi o hitnom slučaju, dok se za brzo reagovanje u urgentim situacijama izdaje hitan uput koji važi 24 sata. Tako dr Tot Išasegija, koji kao lekar opšte prakse radi u seoskoj ambulanti u naselju Bajša, navodi pozitivan primer od pre tri meseca, kada mu se pacijentkinja javila zbog tegoba u dojci, da bi danas već bila pri kraju hemioterapije.

U Srbiji je, kaže sagovornik Magločistača dalje, smrtnost od malignih bolesti druga po zastupljenosti, dok se u razvijenijim zemljama, zahvaljujući napretku medicine, iste te bolesti sve više tretiraju kao hronične.

Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije (SZO), u svetu svake godine od nekog oblika raka oboli 19,3 miliona ljudi, dok se 30-50% dijagnoza može sprečiti usvajanjem zdravih životnih navika, redovnim skrining pregledima, ranim otkrivanjem i blagovremenim lečenjem. SZO navodi i da će do 2030. godine 75% svih prevremenih smrtnih ishoda od kancera u svetu i dalje biti zabeleženo u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama, u koje se ubraja i Srbija.

Kako bi i Srbija bila bar korak bliže takvoj perspektivi, dr Tot Išasegi ocenjuje kao izvanredno uvođenje mogućnosti vakcinacije protiv HPV-a, za koju je iz Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje najavljeno da će mladima uzrasta od 9 do 19 godina biti dostupna besplatno, tim pre što su, kaže, dva tipa HPV virusa uzročnici gotovo svih kancera grlića materice, a Srbija je druga zemlja po smrtnosti od ove bolesti u Evropi – to pokazuje istraživanje Udruženja onkologa i ginekologa Srbije.

Kod nas se, međutim, izuzetno malo govori i zna o važnosti ove vakcine, ocenjuje Tot Išasei, s obzirom na podatak Svetske zdravstvene organizacije da gotovo 80 odsto ljudi bude izloženo HPV-u do 25. godine.

Kao drugu vakcinu o kojoj se malo zna, a koja od malignih obolenja indirektno štiti jetru, on izdvaja vakcinu protiv hepatitisa B, koja je uvrštena u kalendar obavezne vakcinacije, i daje se novorođenčadima još u porodilištu.

Međuopštinsko društvo za borbu protiv raka Bačka Topola – Mali Iđoš osnovano je kao nevladina, neprofitna organizacija 1976. godine sa ciljem široke borbe protiv malignih oboljenja i pružanja psihosocijalne podrške lečenima i njihovim porodicama. Proteklih godina, članovi ovog udruženja su učestvovali u raznim tematskim manifestacijama i programima, organizovali su više stručnih predavanja, lekarskih pregleda i savetovanja koja se odnose na pravilnu ishranu i zdrav stil života. Udruženje je član Saveza društava Vojvodine za borbu protiv raka, Nacionalne asocijacije lečenih od raka i Vojvođanske asocijacije lečenih od raka, a povezano je i sa Svetskom ligom za borbu protiv raka, kao i sa Udruženjem obolelih od raka Evrope.

Na pitanje o zvaničnom stavu lekara u Srbiji vezano za vakcinaciju obolelih od raka nekom od vakcina protiv korona virusa, dr Šandor Tot Išasegi kaže da zvaničnog stava i dalje nema. Međutim, navodi mišljenje lekara iz susedne Mađarske gde je procena da, ukoliko je pacijent zdravstveno sposoban da primi hemioterapiju, onda može da primi i vakcinu protiv korone.