Opština Bačka Topola i MNS suosnivači Fondacije “Vojvođansko salašarsko pozorište”: Od cenzure do podrške

Dve godine nakon što je na zahtev Mađarskog nacionalnog saveta (MNS) i uz podršku vrha Saveza vojvođanskih Mađara (SVM), jula 2021, bila prekinuta turneja komada “Kazimir i Karolina“ u izvođenju Salašarskog pozorišta iz Kavila (Tanyaszínház), Opština Bačka Topola, u kojoj je SVM na vlasti, zajedno sa MNS-om postaje suosnivač fondacije koja će u buduće podržavati rad ove trupe.

Skupština opštine Bačka Topole je, naime, na poslednjoj održanoj sednici donelu odluku o osnivanju Fondacije “Vojvođansko salaško pozorište”, zajedno sa Nacionalnim savetom mađarske nacionalne manjine, Udruženjem “Salašarsko pozorište” iz Novog Sada, Zavodom za kulturu vojvođanskih Mađara iz Sente, i Kulturnim savezom vojvođanskih Mađara iz Subotice.

“Cilj je razvoj kulture, kao i unapređenje, odnosno podsticanje amaterskog pozorišta i amateskih pozorišnih predstava, naročito u ruralnim sredinama. Salašarsko pozorište je u našoj opštini osnovano davne 1978. godine, što je još jedan od razloga zbog kojeg će Opština Bačka Topola biti suosnivač fondacije”, rekao je tada pedsednik Opštine Bačka Topola, Adrian Satmari.

Fondacija se osniva sa ciljem negovanja mađarske kulture i pozorišne umetnost, a posebno obnove tradicija putujućih pozorišnih trupa, ali i okupljanja mladih talentovanih umetnika i studenata glume, te priprema i prikazivanje pozorišnih predstava u mestima gde nema pilike za gostovanja profesionalnih pozorišnih kuća, navodi se u obrazloženju usvojene odluke.

Takođe, jedan od ciljeva je i stvaranje navika i promene odnosa lokalnog stanovništva prema pozorišnim predstavama, podsticanje rada i osnivanja novih amaterskih pozorišta i kulturno umetničkih društava, odnosno pružanje prilika mladim umetnicima, studentima glume i amaterima za nastup pred publikom i javno prikazivanje njihovih glumačkih sposobnosti.

Pored toga, namera je da se na ovaj način podstakne razvoj i održavanje kampusa Salaškog pozorišta u Kavilu, organizovanje festivala kulturnog i umetničkog sadržaja, ostvarivanje međunarodne, interkulturalne saradnje radi razmene kulturnog i umetničkog stvaralaštva.

U ime Opštine Bačka Topola, za člana Upravnog odbora Fondacije “Vojvođansko salaško pozorište” na mandatni period od četiri godine izabrana je članica amaterskog pozorišta “Mara” iz Bačke Topole i šefica protokola kabineta predsednika Opštine Bačka Topola, Rac Ejzler Evila.

Greguš: “Nadamo se da će se situacija razvijati u našu korist”

Da podsetimo: u julu 2021. godine, na zahtev Nacionanog saveta mađarske nacionalne manjine, došlo je do prekida turneje glumaca Salašarskog pozorišta iz Kavila sa komadom reditelja Roberta Lenarda „Kazimir i Karolina” zbog toga što se – kako je tada ocenjeno – u predstavi “koristi neprimeren rečnik”.

Ovakav zahtev je tada podržao i vrh Saveza vojvođanskih Mađara, kada je Ištvan Pastor u otvorenom pismu rekao da izvođenja Salašarskog pozorišta “niko ne kontroliše”, pa prikazuju “katastrofalno ogavne predstave”, dok je rukovodstvo pozorišta takvu situaciju ocenilo kao uvođenje cenzure.

Konkretan odgovor na pitanje da li se osnivanjem ovakve fondacije legitimizuje kontrolisanje budućeg rada vojvođanskih umetnika, iz Salašarskog pozorišta nismo dobili.

“Situacija se još razvija, ali se nadamo da će ići u našu korist. Videćemo kako će sve to funkcionisati u narednom periodu. Mora proći neko vreme – pola godine, godinu dana, pa ćemo tek onda moći da govorimo o nekim činjenicama”, prokomentarisala je kratko za Magločistač rekviziterka i glumica salašarskog pozorišta, Lila Greguš.

Turneja komada “Tragači puta” počinje 22. jula

U ovogodišnju turneju, trupa Vojvođanskog salašarskog pozorišta krenuće 21. jula, a po  selima će ove, 45. sezone, izvoditi komad Tamaša Olaha pod nazivom “Tragači puta” (Útkeresők).

Delo je bazirano na parodijskom epu Šandora Petefija “Grom našeg mesta”, a Olah je, koristeći dijaloge komada i Petefijeve pesme, kao i dokumentovane i fiktivne segmente, stvorio novu predstavu koja u osnovi prikazuje život putujućih glumačkih društava i pesnikovu mladalačku strast.

„Ovaj komad sadrži dokumentovane, ali i izmišljene momente iz života mađarskog pesnika Šandora Petefija, a odabran je kao tema jer se upravo ove godine navršava dva veka od Petefijevog rođenja”, objašnjava Lila Greguš.

Pretpremijera “Tragača puta” biće izvedena 21. jula u Srbobranu, a dan kasnije i premijerno u Kavilu. U Bačkoj Topoli će gostovati 24. jula, a do 18. avgusta u još 23 vojvođanska mesta, i tom prilikom će, kako kažu, automobilima, traktorima i biciklima obići hiljade prašnjavih i manje prašnjavih kilometara.

Prema rečima Lile Greguš, na probama je radilo oko petnaest umetnika nešto manje od mesec dana, a ono što je takođe posebno za ovogodišnju predstavu jeste to što u njenom izvođenju učestvuju osnivači Vojvođanskog salašarskoj pozorišta – Hernjak Đerđ kao režiser i Kovač Friđeš kao glumac. Takođe, glavnu ulogu naizmenično igraju Friđeš Kovač i Andor Kovač Nemeš.