Bačka Topola kroz vizuru Plana razvoja opštine: Migracije i odlazak mladih najveća pretnja razvoju

Plan razvoja Opštine Bačka Topola za period od 2022. do 2030. godine je izrađen, javna rasprava je okončana, a dokument usvojen od strane Skupštine lokalne samouprave, na predlog Opštinskog veća, krajem marta ove godine. Kao krovni dokument planiranja budućeg razvoja, on sadrži brojne podatke o aktuelnom stanju koji predstavljaju polazište, a potom i smernice u kom pravcu će se ići u narednih 9 godina.

Tako je u jednom od odeljaka tog dokumenta – Pregled i analiza postojećeg stanja, predstavljeno stanje ove opštine zatečeno 2019. godine, istekom prethodnog razvojnog plana. Posmatrajući period od 2011. do 2019. godine, presek pokazuje da je Bačka Topola u pogledu društvenog razvoja i kvaliteta života bila – u vrlo lošem stanju.

Između ostalog, navodi se podatak da od 2013. godine Bačka Topola konstantno beleži pad broja stanovnika. Tako je 2011, kada je urađen poslednji popis stanovništva, broj stanovnika u ovoj opštini bio 33.321, da bi već 2013. procena pala na 32.688, a 2019. na 30.628 ljudi. Međutim, pad je, napominje se, i veći, s obzirom na to da je ogroman broj onih koji su na višegodišnjem radu u inostranstvu, ali sa prijavljenom adresom boravka u Bačkoj Topoli.

Poređenja radi, u posmatranom periodu od 2011. do 2019, broj stanovnika u ovoj opštini je smanjen za 12.87%, dok je taj podatak za državni nivo 4,15%. Stopa nataliteta od 7,64 na 1.000 stanovnika, i veoma visoka stopa mortaliteta od čak 16,06 dovode do negativnog prirodnog priraštaja od -8,42 promila u ovoj opštini, što je lošije u odnosu na republički ili pokrajinski prosek.

Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, 57,94% Bačkotopolčana se izjasnilo da pripada mađarskoj nacionalnosti, 29,50% su Srbi, dok se 10,30% njih izjasnilo da je crnogorske nacionalne pripadnosti. Slede Rusini sa 0,76%, Slovaci sa 0,36%, i ostali, koji čine 10,39% (Albanci, Bošnjaci, Bugari, Bunjevci, Goranci, Jugosloveni, Makedonci, Muslimani, Nemci, Romi, Rumuni, Rusi, Slovenci, Ukrajinci, Hrvati, Česi, neopredeljeni, regionalna pripadnost).

Podaci sa istog popisa kažu da se dvostruko više osoba ženskog pola izjasnilo kao neškolovano ili sa nepotpunim školskim obrazovanjem u odnosu na osobe muškog pola, dok su, kada je upitanju više ili visoko obrazovanje, muškarci u odnosu na žene tek u blagoj prednosti. Inače, ukupno 3.038 stanovnika ima diplomu više ili visoke škole, dok su najbrojniji građani srednjoškolskog obrazovanja i njih je 13.406.

Na kraju 2020. godine, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku (RZS), na teritoriji opštine Bačka Topola bilo je 8.033 zaposlenih lica, odnosno 24.11% ukupne populacije, što je za oko 6% manje od republičkoh proseka. Oko 60% zaposlenih je u oblasti poljoprivrede, prerađivačke industrije i trgovine na veliko i malo.

Prema podacima RZS, Bačka Topola je 2020. sa 51.265 dinara po zaposlenom, među 175 opština, rangirana na 68. mestu gradova i opština po visini prosečnih mesečnih zarada. Bačkotopolski penzioneri su 2019. godine u proseku mesečno primali 25.899 dinara penzije.

Kada je u pitanju stopa odustajanja i od osnovnoškolskog i od srednjoškolskog obrazovanja, Bačka Topola je vodeća u odnosu na susedne opštine, pokrajinu, ali i republički prosek.

Ono čime Bačkotopolčani mogu da se pohvale jeste broj lekara na 1.000 stanovnika, međutim, samo u domenu zdravstvene zaštite dece, gde taj broj iznosi 1,7, dok je republički prosek 1,5 tj. pokrajinski 1,3 lekara na 1.000 stanovnika. Već kada je u pitanju zdravstvena zaštita školske dece i omladine, taj broj pada na 0,60 lekara na 1.000 stanovnika.

U slučaju lekara koji brinu o zdravlju odraslog bačkotopolskog stanovništva, njihov broj na 1.000 stanovnika (0,50) je ispod proseka republike (0,60) i pokrajine (0,60), ali iznad proseka u odnosu na susedne opštine. Zdravstvenu zaštitu žena pokriva 0,22 lekara na 1.000 stanovnika, i iznad je republičkog (0,17) i pokrajinskog proseka (0,16).

Po broju korisnika socijalne zaštite, Bačka Topola se sa procentom od 11,51% stanovništva poklapa sa pokrajinskim prosekom, iznad je republičkog i na nivou proseka suseda sa kojima su podaci upoređivani.

Hraniteljstvo baš nije popularno u Bačkoj Topoli, pa je tako u hraniteljskim porodicama tek 6.69% dece, dok je u Senti taj broj 17.27%, na nivou pokrajine 6.20%, a republički nivo je 4.40%.

Stopa dece uzrasta 14-17 godina, koja su u sukobu sa zakonom, u Bačkoj Topoli dostigla je procenat od 18.48 odsto, što je skoro duplo više od republičkog i pokrajinskog proseka. Veća je značajno i od Kule, dok je od Sente i Bečeja manja.  

Kada je u pitanju odraslo stanovništvo, udeo od 0,32 pravosnažno osuđenih punoletnioh lica prema mestu izvršenja svrstava Bačku Topolu u bolji položaj u odnosu na sva tri upoređujuća proseka.

Smeštaj starih lica u državne domove i dalje je u Bačkoj Topoli nepopularna mera. Bar tako pokazuje statistika, koja kaže da je udeo Bačkotopolčana stareijih od 65 godina u državnim domovima svega 0.26%, što je višestruko manje u odnosu na pojedine opštine. Podatka za privartne domove nema.

U 2019. godini Bačka Topola je sa 52.485 dinara zabeležila ubedljivo najveću visinu rashoda i izdataka iz budžeta lokalne samouprave po stanovniku. Republički prosek je 47.846 dinara, pokrajinski 46.688, dok, na primer, u Senti ta cifra iznosi 34.445 dinara po stanovniku.

Za posmatrani period od 2015. do 2019. godine, najveći pad u učešću u rashodima korisnika budžetksih sredstava beleži zdravstvena zaštita sa 28.5% na 12.6%, zatim obrazovanje sa 37.0% na 27.0%, dok je pad socijalne zaštite najmanji – sa 17.0% na 13.1%.

Broj putničkih automobila na 1.000 stanovnika Bačke Topole iznosi 284, što je na nivou pokrajine i susednih opština, i malo iznad republičkog proseka.

Prema tzv. SWOT analizi, urađenoj u okviru Plana razvoja Opštine Bačka Topola za period 2022 – 2030, najveću snagu opštine za oblast društvenog razvoja i kvalitet života Bačkotopolčana predstavlja funkcionisanje obrazovanja, dok je njena najveća slabost industrijsko zagađenje.

Istovremeno, razvojne mogućnosti se vide u industriji, a najveću pretnju ostvarivanju potencijala predstavljaju migracije i odlazak mladih iz Bačke Topole.