SUBOTIČKI ISTORIČAR MIRKO GRLICA TVRDI: SVEĆENIK BLAŠKO RAJIĆ BIO (I) ANTISEMIT

Osim uvredljivih tekstova o Jevrejima u „Našim novinama“, Grlica kaže da je Rajić imao veoma značajnu ulogu na Velikoj narodnoj skupštini koja je imala nedemokratski karakter

Izvor: suistorija.wordpress.com

Zbog izrazito antisemitskih stavova Blaška Rajića Grad bi trebao revidirati svoj odnos prema ovom svećeniku Katoličke crkve, smatra subotički istoričar Mirko Grlica.

On je – u okviru pedavanja „Leglo đavolovo“, koje je o počecima slobodnozidarskog pokreta u Subotici večeras održano u Savremenoj galeriji – rekao kako se svećenik Blaško Rajić, kao urednik, u četiri broja „Naših novina“ od 1910. do 1911. pod pseudonimom „P. B.“ (Pop Blaško) vrlo pogrdno izrazio o Jevrejima koji su činili većinu tadašnje masonske lože u gradu.

„U tim tekstovima Blaško Rajić je govorio veoma negativno o osnivanju masonske lože u Subotici i o njenim članovima, koje je sve odreda nazivao pogrdnim imenom ‘Čifuti’. Veoma negativno govorio je i o njihovom projektu i o samim ličnostima. Pokazivao je veoma visok stepen netolerancije, što je i u ono vreme bilo veoma neprihvatljivo“, kaže Grlica.

S obzirom na to da se bista „Pop Blaško Rajić“ nalazi u parku na Trgu Republike (u samom centru grada), Grlica kaže da ovi podaci o inače kontroverznoj ulozi ovog svećenika u lokalnoj (i vojvođanskoj) istoriji bacaju novo svetlo i na ulogu Grada prema njemu:

„Ovakvi stavovi, koji su izraz jedne retrogradne političke matrice, moraju da dovedu do određenih revidiranja naših stavova o njemu, posebno zbog činjenice da je on jedna od osoba čija bista krasi cetralni gradski trg. To je veoma bitno zbog činjenice da je Subotica poznata po svojoj multikulturalnosti, tolerantnosti i kao jedan od retkih gradova koji je član odabrane ekipe evropskih gradova interkulturalnosti.“

Grlica ne spori da je Blaško Rajić imao veoma značjnu ulogu na Velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu 1918. kada je Vojvodina pripojena Srbiji.

„On je bio osoba koja je prevagnula u tom događaju, ali isto tako mislim da i ove stvari ne bi trebalo da se izostave i da se zaborave. To će stvoriti jedan njegov drugačiji lik, ali će sigurno biti bliži istini od ovog kojeg smo do sada imali“, kaže Grlica.

Kada je reč o samoj Skupštini u Novom Sadu, Grlica otkriva detalje koji se u domaćoj istoriji najvećim delom prećutkuju:

„Bilo je dogovoreno da se uradi ujedinjenje svih austrougarskih zemalja, da se one objedine i da u tom korpusu idu na razgovore sa prestolonaslednikom Aleksandrom. Na samoj Konferenciji došlo je do zakulisnih radnji, na inicijativu Jaše Tomića koji je bio predstavnik srpskih radikala i koji se svim snagama upirao da se ujedinjenje uradi direktno sa Srbijom, a ne preko ostalih austrougarskih zemalja. Na samoj sednici Blaško Rajić je u svom govoru dao potvrdu da se to uradi bez glasanja, aklamacijom, što je i prihvaćeno. Iako se subotička delegacija, koja je imala 85 članova, pri polasku dogovorila da će glasati za ujedinjenje preko Zagreba, Blaško Rajić je bio taj koji je prelomio i doprineo da opcija koju je zastupao Jaša Tomić pobedi.“

Upitan zbog čega su na Skupštini u Novom Sadu odluku o sudbini Vojvodine doneli narodi koji su tada činili tek trećinu njenog stanovništva, Grlica kaže da je to njen ozbiljan nedostatak legitimiteta:

„Ona je bila sastavljena od Srba i Bunjevaca i zanemarljivog broja Mađara i Nemaca, što je sa demokratskog stanovišta njen ozbiljan nedostatak. Međutim, razlog njenog održavanja bio je pre svega zbog žurbe slovenskog stanovništva da se uradi otcepljenje. To je situacija potpunog rasula, u vreme kada se još ne zna kraj rata i kada se još dugo nije znalo gde će biti povučena granica. Ali, u toj situaciji pravi ključ je bio mnogo dalje od ovoga, jer se odluke nisu donosile u Vojvodini. Dve osobe koje su o tome odlučivale bile su zapovednik savezničkih snaga u Beogradu Franse d’ Epere i prestolonaslednik Aleksandar tako da je sve ovo bilo samo jedna pozadinska priča koja uopšte nije odlučivala.“

(Magločistač)

[clear]