MAĐARI U VOJVODINI: AUTOHTONI I NAJORGANIZOVANIJI

I pored razvijene mreže obrazovnih, kulturnih i informativnih institucija broj Mađara u Vojvodini u poslednjih četvrt veka drastično se smanjuje: od oko 350.000 1991. ta brojka je do danas smanjena za oko 100.000

Nakon Srba, Mađari u Vojvodini najbrojina su nacionalna zajednica, čiji su preci na ove prostore doselili još u X., a u većem broju u XVII. i XVIII. veku, zbog čega se s pravom mogu nazvati autohtonom zajednicom. Tako dugo prisustvo, ali i uloga „državotvornog naroda“ sve do 1918. rezultirala je brojnim ne samo institucijama i spomenicima kulture nego i graditeljskim nasleđem. Živeći tako dugo na ovim prostorima Mađari su i kulturološki i jezički uticali na narode s kojima su živeli, ali su iste i sami usvajali.

Traume Trianona i blagodeti „bratstva i jedinstva“

Trianon, izvor: it.wikipedia.org

Kraj Prvog svetskog rata, a posebno Trianonski sporazum (4. juna 1920.) – kada je Mađarskoj oduzeto oko dve trećine teritorije – presudno se odrazio i na položaj Mađara u Vojvodini, koji su se preko noći našli u poziciji manjine u novoj državi. Pa ipak, ranije nasleđe omogućilo im je kontinuitet u organizovanju, posebno kada je reč o kulturi (o čemu svedoče i objavljena književna dela i tadašnji časopisi, na primer). Nedugo nakon završetka Drugog svetskog rata položaj Mađara u Vojvodini mogao bi se opisati i rečima da je išao uzlaznom putanjom: postoji nastava na mađarskom od predškolske do visokoškolske; brojni štampani, a zatim i elektronski mediji, dramska akademija i profesionalne drame u pozorištima, brojna književna dela, periodika, kulturno-umetnička društva… Kao dobar primer svakako treba istaći svojevremeno obavezno učenje mađarskog kao jezika društvene sredine, kao i razvijeno prevodilaštvo, kako s mađarskog tako i na mađarski jezik.

Traume devedesetih, bez blagodeti

Izvor: angusyoung111.wordpress.com

Od kraja osamdesetih, pa do današnjih dana položaj Mađara u Vojvodini bitno se menja. Iako je zadržan najveći broj obrazovno-informativno-kulturnih institucija, njihov rad je često pratio slabiji kvalitet (režimska propaganda devedesetih) ili puko održavanje (zbog materijalne situacije), pa do gašenja pojedinih elektronskih medija koji su na lokalnom nivou izveštavali na mađarskom jeziku. Pri tome, neretki su bili i etnički motivisani incidenti (posebno u Temerinu) u kom su vojvođanski Mađari najčešće bili žrtve većinskog šovinizma. Razdoblje od kraja osamdesetih do danas prati i konstantan pad pripadnika mađarske zajednice u Vojvodini: prvo zbog bežanja od mobilizacije i odlaska u inostranstvo, a zatim istim putem iz ekonomskih razloga do današnjih dana. Tako je od oko 350.000 Mađara u Vojvodini 1991. taj broj po popisu stanovništva 2012. pao za skoro 100.000, a tendenciji njihovog odlaska, posebno mlađih, ne vidi se kraja.

Kao još jedan važan segment novije istorije Mađara u Vojvodini svakako se mora spomenuti njihovo političko organizovanje. Odmah nakon uvođenja višestranačja u Srbiji formirana je Demokratska zajednica vojvođanskih Mađara iz koje je kasnije nastalo još tri-četiri stranke, od kojih je Savez vojvođanskih Mađara daleko najjači.

Izvor: ednevnik.si

Mađari u Vojvodini danas najvećim delom žive na njenom severu, gde čine apsolutnu ili relativnu većinu, u manjem broju i u srednjoj i zapadnoj Bačkoj dok u Banatu uglavnom žive u enklavama ili, kao i u Sremu, pomešani s ostalim nacijama. Zbog toga Subotica i Senta sve više postaju „prirodni“ centri Mađara u Vojvodini, dok je Novi Sad – zahvaljujući ranije ustanovljenim institucijama (odsek za hungarologiju na Filozofskom fakultetu, programi na mađarskom na Radio-televiziji Vojvodine, Akademija dramskih umetnosti…) – i dalje „administrativni“ centar, kako mađarske tako i ostalih nacionalnih zajednica u Vojvodini. Iako je asimilacija kod vojvođanskih Mađara možda manje izražena u odnosu na neke druge nacionalne zajednice, ona je svakako više prisutna u južnim delovima Vojvodine, za razliku od severa, gde se i danas – posebno u selima – dobar deo stanovništva služi skoro isključivo maternjim jezikom što im neretko predstavlja problem u komunikaciji s ostalim stanovništvom koji ne znaju mađarski.

[clear]

Zlatko Romić (Magločistač)

Tekst “Mađari u Vojvodini: Autohtoni i najorganozovaniji” nastao je u okviru projekta “Međuetnička distanca u uslovima društveno-ekonomske krize”, koji je realizovan uz podršku Pokrajinskog sekretarijata za kulturu i javno informisanje. Za sadržaj priloga odgovornost isključivo snosi Udruženje građana “Centar građanskih vrednosti” i redakcija portala “Magločistač”. Stavovi koji su u tekstu ne odražavaju nužno stavove Pokrajinskog sekretarijata za kulturu i javno informisanje.

[clear]