NATALIJA JAKOVLJEVIĆ: SVM SAM SEBI POKLONIO SINAGOGU

Nacionalističko prebrojavanje kulturnih institucija

Na sednici Gradskog veća u Subotici, u petak, 13. februara, doneseno je rešenje o davanju saglasnosti na zaključivanje Sporazuma o upravljanju i korišćenju zgrade Sinagoge subotičkoj Jevrejskoj opštini i Nacionalnom savetu mađarske nacionalne manjine na period od, ni manje ni više, nego najmanje 99 godina!

Ova vest, kao i mnoge druge u subotičkoj javnosti, ostala je nezapažena. Koalicioni partneri ćute, ne mešaju se u nacionalno-nacionalističke poslove drugog tabora. Ništa bolja reakcija nije bila ni od tzv. opozicionih stranaka, koje sve do jučerašnje sednice Skupštine grada nisu ni pisnule na temu ove skandalozne odluke.

A stvari stoje ovako: Vlada Republike Mađarske je sredinom januara donirala 500 miliona forinti (1,5 miliona evra) za rekonstrukciju kompletnog unutrašnjeg dela zgrade Sinagoge. Vodeći se bolesnom i nadasve nacionalističkom logikom Saveza vojvođanskih Mađara, možemo slobodno reći i da je mađarska država, kojom upravlja premijer Viktor Orban, kupila Savezu vojvođanskih Mađara zgradu Sinagoge!

Subotička Sinagoga je izgrađena u stilu mađarske secesije, neprocenjive je vrednosti i spada u red najugroženijih objekata u Evropi. Za ovu finansijsko-političku transakciju vrednu 1,5 miliona evra može da se kupi recimo 40 komada novih automobila marke audi A5, koja je jednom gradskom, a zatim i skupštinskom odlukom, na koju, naravno, niko nije reagovao, postala takoreći vlasništvo Nacionalnog saveta Mađara, tj. SVM-a!

Nakon što je ovaj savet doživeo potpuni debakl kada se u javnosti podigla prašina zbog postavljanja Atile Andrašija za v.d. direktora Drame na mađarskom jeziku Narodnog pozorišta u Subotici, očito nezadovoljni upravljanjem svime što ima iole mađarski prizvuk, nastavljaju svoju bezidejnu i pogubnu politiku stavljanja šape na sve mađarske kulturne institucije i medije u gradu.

Da je stvar malo ozbiljnija pokazuju i tektonski poremećaji svemirskih razmera u glavama naših vlastodržaca gde je očito preko noći Subotica postala grad u Republici Mađarskoj u kojoj će o sudbini, pa i o kulturnim sadržajima u budućnosti odlučivati mađarska Vlada: “Sporazumne strane utvrđuju da se uslovi korišćenja i upravljanja spomenikom kulture Sinagoga u Subotici ovim Sporazumom uređuju na neodređeno vreme, što znači na dugotrajan period, a najmanje do 99 godina, a funkcije društvenih, kulturnih i turističkih sadržaja spomenika kulture će biti u skladu sa očekivanjima donatora Vlade Mađarske koje će se svake godine realizovati odlukama Fondacije ’Subotička Sinagoga’ gde strane ovog Sporazuma sve odluke donose konsenzusom.”

To što je šef stranke vojvođanskih Mađara Viktor Orban dao ovom gradu (koji je i naš) određena sredstva ne ovlašćuje gradonačelnika da raspolaže imovinom Subotičana na način koji to odgovara njemu, njegovoj stranci ili njegovoj bazi u Budimpešti!

Ljude iliti Mađare koji se unutar saveta bave isključivo dokazivanjem i potvrđivanjem mađarskog identiteta, međutim, nije na odmet podsetiti na prostu činjenicu da je Sinagoga u vlasništvu grada Subotice i nedopustivo je da zbog bilo kakvog finasijskog iznosa jedna stranka otuđi vlasništvo svih Subotičana i da putem gradskih odluka ovlasti sebe da upravlja ovim objektom – na neodređeno vreme, a najmanje 99 godina, bez naknade.

Nelogično je da je Grad Subotica iz pravnog, ekonomskog i političkog rezona obavezana da održava i upravlja radom objekta (čl. 2 Sporazuma o održavanju), a da nije nadležna za korišćenje i kontrolu korišćenja. Međutim, kad je u pitanju donacija, onda je sve moguće i prihvatljivo!

Odredba koja uređuje deo koji se odnosi na “funkcije društvenih, kulturnih i turističkih sadržaja spomenika kulture će biti u skladu sa očekivanjima donatora Vlade Mađarske” (čl. 10 Sporazuma), je u suprotnosti sa interesima građana Subotice i Srbije.

Donacija Vlade Mađarske nije preusmerena Gradu Subotica već Savezu vojvođanskih Mađara što ukazuje da je bitan interes samo mađarske manjine a ne interes građana Subotice, s obzirom na to da se radi o kulturnom dobru u interesu svih građana.

Na osnovu člana 4, stav 1, tačka 4 i 5, kojima je ustanovljeno pravo da “kulturne i kulturno-umetničke manifestacije koje će se održavati u javnim prostorijama spomenika kulture, izgrađene u stilu mađarske varijante secesije, će koordinisati i nadzirati i Nacionalni savet mađarske nacionalne manjine” kao i da “korišćenje objekta u turističke svrhe će koordinisati i nadzirati Grad Subotica u konsultaciji sa Nacionalnim savetom mađarske nacionalne manjine” su sa aspekta intersa građana Subotice i Srbije diskriminirajući a samim tim i protivustavni. Donacija mađarske vlade ne može ni pod kojim uslovima da ukine ili suspenduje pravo građana Subotice i Srbije!

Povodom ovog pitanja, istaknuti budimpeštanski novinar, rođen u Subotici, Gabor Bodiš rekao je da je razumljiv stav Jevrejske opštine, jer će nakon decenija, Sinagoga ponovo postati funkcionalna. On je naveo da Jevrejska opština sa svojim pravom veta može da kontroliše sadržaj nesakralnih aktivnosti vezanih za Sinagogu, međutim, drugo pitanje predstavlja da se to finansira sredstvima jedne druge države i time mađarska Vlada stiče pravo direktnog uplitanja u društveni život Subotice – i to naravno preko svog ovdašnjeg opunomoćenika SVM-a.

“U gradu u kojem se stvaraju političko-etničke enklave, ni ovo nije iznenađenje”, objasnio je Bodiš.

Nakon ovoga, postavlja se pitanje koliko košta nacionalizam:  milion, 10 miliona? Ili zapravo jedno ide sa drugim…

Šta je sledeće? Hoćemo li početi da prebrojavamo mađarska krvna zrnca? Hoćemo li se takmičiti u čijim su venama brojniji i aktivniji?

Subotičke zgrade građene u stilu secesije, mađarske kulturne institucije i mađarski mediji – nisu vlasništvo Jenea Maglaija, ni Nacionalnog saveta mađarske nacionalne manjine, nego građana Subotice!

I prevedeno na tečni mađarski jezik:
A szabadkai szecessziós épületeknek, a kulturális intézményeknek, a magyar nyelvű médiáknak – nem Maglai Jenő, nem a Magyar Nemzeti Tanács a birtokosa, hanem a szabadkai polgárok!

—
Zgradu subotičke Sinagoge je 1989. godine Stručna komisija UNESCO-a uvrstila u svetsku kulturnu baštinu, koja je odlukom Skupštine Republike Srbije utvrđena kao nepokretno kulturno dobro od izuzetnog značaja, i koju je evropska nevladina organizacija “Europa nostra” uvrstila u sedam najugroženijih jevrejskih sakralnih objekata na svetu.

[clear]