Predmet meseca u Gradskom muzeju Subotica: Značka Subotičkog sportskog društva

Subotica je grad sportova. Koreni ove lepe i plemenite tradicije dosežu čak do 19. veka. Tokom prve polovine 19. veka u Subotici nije postojao organizovani sportski život, niti je bilo sportskih udruženja. Ipak su neki u konjskim trkama i u trkama hrtova videli neku vrstu tzv. aristokratskih sportova.

Moderna fizička kultura u Subotici počela se razvijati tek od treće četvrtine 19. veka. Od školske 1867/68 godine u duhu reformi u prosveti, koje je sproveo Jožef Etveš, gimnastika je bila uključena u nastavni plan subotičke gimnazije. Ministarstvo unutrašnjih poslova je 15. decembra 1876. godine odobrilo osnivanje i rad organizacije  Subotičko klizačko društvo koje je time postalo prvo sportsko udruženje u istoriji grada. Nedugo nakon ovoga, avgusta 1878. godine organizovana je prva javna atletska predstava (na teritoriji današnjeg Kertvaroša).  Inicijator predstave bio je Lajoš Vermeš (1860– 1945), emblematična figura za vreme svitanja sportskog života u Subotici (i Paliću!). Vermeš je učestvovao u osnivanju Subotičkog gimnastičkog društva (1880) i aktivno učestvovao u njegovom radu. Leta 1881. godine su bile organizovane prve igre na Paliću, koje će se mnogo kasnije početi nazivati palićkim olimpijadama. Pošto u rukovodstvu Subotičkog gimnastičkog društva od početka nije bilo sloge, rascep je bio neizbežan. Nakon rascepa došlo je do osnivanja novog udruženja Sportsko društvo Ahil (zvanično osnovano jula 1888. godine) u kojem je Lajoš Vermeš ponovo uzeo značajnu ulogu. Društvo Ahil  je imao značajnu ulogu u organizaciji i popularizaciji palićkih takmičenja. Ipak dani palićkih igara do sredine 90-tih godina 19. veka su bili odbrojani.

Upravo u to vreme, 12. avgusta 1894. godine nastaje novo udruženje: Subotičko sportsko društvo. Namera mu je bila da populariše i organizuje sve oblike fizičke kulture. Rukovodstvo na čelu sa Josipom Piukovićem tokom potrage za odgovarajućim prostorom, odabralo je oblast današnje Dudove šume kao mesto gde bi se mogao razviti centar za odmor i rekreaciju. Dokumenti govore o teniskim terenima tzv. igralištima za loptanje, o budućoj kuglani i o  premeštenom terenu za klizanje. Izgleda da su tako sredinom 90-tih godina 19. veka postavili temelje današnjeg sportskog centra u Dudovoj šumi.

Novo društvo je svoje prvo takmičenje organizovalo 1898. godine, međutim ne u Dudovoj šumi kraj Radijalca, već u Kertvarošu, gde su bili montirani privremeni sportski tereni.

Društvo je pokrenulo svoju fudbalsku sekciju 1898. godine, a sledeće 1899.godine 22. maja odigrana je prva regularna fudbalska utakmica kraj Somborske kapije.

Treba spomenuti ime rekvizitera i sportskog rukovodioca društva – Nikola Matković. Bio je svestrani sportista, istakao se u nekoliko disciplina, a pored toga bio je i odličan pedagog. Kao profesor subotičke gimnazije, sa svojim đacima je doneo mnogo medalja, a u Subotičkom sportskom društvu su pod njegovim rukovodstvom stasali Đuro Stantić i Ivan Sarić.

Značka Društva je okruglog oblika, spoljni deo je bele, a unutrašnji deo je plave boje, baš kao i boje grada. U okviru spoljnog belog dela je natpis: SZABADKAI SPORT EGYLET (Subotičko sportsko društvo). U unutrašnjem delu na plavoj osnovi se nalazi bela traka sa 1894. godinom.