Subotički u Bačkoj Topoli predstavio “Čudesni svet Dunđerskih”: Od dramskog teksta do festivala muzejskog pozorišta

Predstavljanje četiri dramska teksta objedinjena naslovom ,,Čudesni svet Dunđerskih” autora mr Zorana Subotičkog, u organizaciji Čitalačkog kluba i Muzeja iz Bačke Topole, okupilo je u ponedeljak, 27. februara, veliki broj ljubitelja knjige, ali pre svega priče o ovoj imućnoj vojvođanskoj porodici čiji životi i zaostavština i danas plene pažnju i poštovanje.

“U ovoj knjizi se nalaze četiri dramska teksta sa svešću da bi to moglo da bude nekakav istorijski zapis o postojanju tekstova koji su igrani u dvorcima i kaštelima. Nisam baš očekivao da će to ljudi da čitaju, ali, evo, ovo je već faktički treće izdanje ove knjige”, kaže autor naslova Zoran Subotički za Magločistač.

Prvi od tekstova “Od raja do beznjenice”, u kojem je ‘beznjenica’ Kostićeva kovanica koja predstavlja ‘život bez nje’, jeste dramski tekst koji govori o nesrećnoj ljubavi Laze Kostića i Lenke Dunđerski. Tekst je zasnovan na faktima, a govori o odnosima u trouglu Kostića, Lenke i njenog oca Lazara.

Drugi dramski tekst je posvećen upravo Lazaru Dunđerskom. To je monodrama koja nosi njegovo ime, a za koju autor kaže da je imao potrebu da jednu veliku ličnost kao što je Lazar Dunđerski, stavi u nekakav format umetničkog dela.

“Mara Bogdanova” treća je priča u naslovu ,,Čudesni svet Dunđerskih”, a govori o samom Bogdanu Dunđerskom. Subotički je ovde u dramski format stavio jednu interesantnu anegdotu o lepoj Mari iz Mola i Bogdanu.

Četvrti tekst je vrlo intrigantan, a nosi naslov “Testament Lazara Dunđerskog”. Prema autorovom tumačenju, interesantan je u ovom trenutku i u negativnom smislu, s obzirom na to da je od pre godinu dana Bogdanov dvorac zatvoren za javnost i prepušten propadanju.

Tumačenje prošlosti: Od Romea i Julije do Laze i Lenke

Na ideju o prikazu i ovekovečavanju nasleđa i zaostavštine porodice Dunđerski, kako kroz pozorište, tako i kroz književnost i nauku, Subotički je, kaže, došao analizirajući priču o Romeo i Juliji, povlačeći paralelu između srpskog i latinskog para i otvarajći neki novi pogled na oba istovremeno.

“S obzirom na činjenicu da u Šekspirovim delima pronalazimo neverovatno verne opise onovremene renesanse, ali da istovremeno ne postoji nijedan pisani trag o tome da je Šekspir stvarno bio u Italiji, došao sam na razmišljanje kako se stvarnost prilagođava fikciji”, priča Zoran Subotički, dodajući da je Verona postala poznata turistička atrakcija upravo zbog jednog književnog teksta.

“Sposobni i mudri Laitini su od toga napravili ozbiljan biznis. Ekonomija grada u dobroj meri počiva na jednom književnom delu, na likovima za koje se zapravo ne zna ni da li su u to vreme postojali u Veroni. Oni su tako stvarnost prilagodili fikciji”, objašnjava Subotički.

Tako se, kaže, u jednom trenutku zapitao zašto i mi ne bismo imali našeg Romea i našu Juliju, jedan mikroprostor koji bi pokazao da smo i mi sposobni, kao i Latini, i da znamo da napravimo posao od nečeg što se zove turistička ponuda tog prostora, tog grada ili tog dvorca, kao što je dvorac Dunđerskog.

A s obzirom na to da je rođeni Bečejac, ističe, nije morao daleko da ode.

“Vrlo lako je povezati sudbinu Lenke Dunđerski i Laze Kostića sa sudbinom Romea i Julije, sa tom imaginacijom. Imali smo dvorac u kojem smo mogli da napravimo jednu mikro Veronu, imali smo Lazu i Lenku, samo nam je falio još dramski tekst”, i tako je, objašnjava Subotički, počelo istraživanje, a potom su i nastali tekstovi o porodici Dunđerski.

U najavi međunarodni festival muzejskog pozorišta: Cilj je da se afirmišu i muzeji

Predstava rađena po dramskom tekstu “Od raja do beznjenice” izvođena je do sada po najlepšim ovdašnjim zdanjima – dvoracima, kaštelima i palatama, iako je prvobitna ideja, 2015. godine, bila da njeno izvođenje bude locirano isključivo na dvorcu Bogdana Dunđerskog “Fantast” u Bečeju.

“Te silne turbulencije, privatizacije i pitanje ko će da vodi računa o tom dvorcu su nas nagnale da krenemo sa drugim planom, a koji nas je vodio ka nekim drugim dvorcima Dunđerskih i nekih drugih vlastelina, odnosno ka nekim zdanjima kulturno istorijskog značaja”, kaže Subotički.

A na ovaj način, predstava je pre pet godina bila izvedena i u Bačkoj Topoli.

“Njom mi na neki način afirmišemo i same prostore u kojima igramo, pa tako i muzeje. Postoji definicija takvog jednog teatra za muzej, a zove se muzejsko pozorište. Mi smo negde u dobroj meri zagovornici takozvanog muzejskog pozorišta”, kaže Subotički, i najavljuje mogućnost održavanja jednog takvog festivala.

“Pre nekoliko meseci ja sam registrovao jednu ideju da napravimo međunarodni festival muzejskog pozorišta. Da stavimo na jedno mesto ono što jesu neki muzejski artefakti, muzeji koji se služe pozorišnim sredstvima u približavanju publici onoga što su njihovi eksponati ili nekakve njihove priče i konteksti koji su veoma važni za muzejske poslanike”, objašnjava autor.

“Da nisu imali Lazu Kostića za prijatelja, Dunđerski bi bili samo jedna od porodica”

Dunđerski su, ocenjuje autor tetralogije, jedna fascinantna tema koja se sama po sebi nametnula. Međutim, on ističe da, takođe, ima još puno drugih porodica iza kojih je ostala značajna materijalna zaostavština, pa i nekakvo nasleđe.

“Ipak, za takve porodice slabo znamo iz prostog razloga što za prijatelja nisu imali jednog Lazu Kostića, kao što su to imali Dunđerski. Da Dunđerski nisu imali Lazu Kostića, da se nije dogodila ta velika platonska ljubav, jedno ozbiljno poštovanje između Lenke Dunđerski i Laze Kostića, i naravno pesma ‘Santa Maria Della Salute’, bojim se da bi Dunđerski bili samo jedni od onih iza kojih je ostala nekakva imovina o kojoj se slabo mari i o kojoj se slabo vodi računa”, ocenjuje Zoran Subotički.